«زرندیه» عنوان رساله‌ای است طنزآمیز، به سبک و سیاق اثر مشهور عبید زاکانی، «موش و گربه». نویسنده و سرایندۀ این رسالۀ منثور و منظوم، به‌احتمال زیاد «موفق‌السلطان» است. او در این اثر، با زبانی انتقادی، ماجرای یک اختلاس را در جریان ضبط مالیات تریاک و کشت خشخاش در زرندِ کرمان، روایت می‌کند. البته کشت خشخاش در دورۀ قاجار، منحصر به این بخش از کشور نبوده و به صورت گسترده با هدف صادرات، در بسیاری از شهرهای ایران رواج داشته؛ اصفهان و شیراز و بهبهان و کرمانشاه و دزفول و شوشتر و یزد و ساری و بابل و… اما یحتمل این شهرها، موفق‌السلطانِ خوش‌ذوقی نداشته‌اند که ضمن روایت این فعالیت در آن سرزمین‌ها، ماجراهایی همچون اختلاس‌ها و دزدی‌ها و دغل‌کاری‌های دست‌اندرکاران را هم منظوم کند!
باری، نسخه‌های خطی اندکی از رسالۀ «زرندیه» در برخی کتابخانه‌ها موجود است. دو تن از دوستان پژوهشگر ما، دو نسخۀ مختلف از این رساله را دیده‌اند و یکی مقاله‌ای در بررسی آن نوشته و دیگری، آن را تصحیح و منتشر کرده. گزیده‌ای از مقالۀ پژوهشگر اول، و روایتِ آشنایی با نسخه و انتشار کتاب را به قلم پژوهشگر دیگر، در این بخش آورده‌ایم.
> متن کامل را در شماره ۵و۶ «جنگ هنر مس» بخوانید.
