داستان کرمان، اوج و فرودهایی دارد که ممکن است در نگاه اول و از بیرون به چشم نیاید، اما با بررسی بیشتر میتوان این موضوع را دریافت. بد نیست به اختصار بگویم که پیشینۀ داستان کرمان را میتوان تا پیش از مشروطه و میرزاآقاخان کرمانی به عقب برد. او علاوه بر چیزهای دیگر (مثلاً پدر تاریخنویسی نوین ایران) تأثیر چشمگیری بر نثر نوین فارسی داشته است و در سالهای بعد هم، عبدالحسین صنعتیزاده، چهرۀ شاخصی است و این زنجیره همچنان و تا همین امروز حلقهبهحلقه ساخته شده است.
از سویی پاورقیهای خیلی مشهور نوشتۀ پاورقینویسانی است که در این حوزه، مهم و تأثیرگذار بودهاند و نکتۀ مهم هم این است تقریباً همه کرمانی بودهاند؛ از سوی دیگر غیبت ادبیات داستانی کرمان در دهۀ مهم و تأثیرگذار چهل، در واقع یکی از نقاط فرود است؛ اینها به گمانم پژوهش مستقل و مفصلی میطلبد. امروزه هم شناختهشدهترین نویسندۀ ایرانی در سطح جهان، هوشنگ مرادی کرمانی است؛ علاوه بر این، او بههمراه بلقیس سلیمانی، در واقع نویسندههای خوشفروش امروز ادبیات ایران هستند و خوانندگان بسیار دارند و میتوان گفت بخش قابل توجهی از همین سبد کوچک خرید کتاب داستانی را نویسندگان کرمانی به خود اختصاص دادهاند؛ پای ثابت جشنوارههای داستان هم، نویسندگان جوان کرمان هستند و همۀ اینها ادبیات داستانی کرمان را -به جرأت میتوان گفت- منحصربهفرد کرده است.
در بخش اول این پرونده، سیری داشتهایم در تاریخ ادبیات داستانی کرمان که به موارد ذکر شده در بالا به شکل مفصلتر میپردازد و بهعنوان اولین پژوهش در این حوزه میتواند راه را برای پژوهشهای دیگر باز کند.
براساس همین پژوهش، در بخش بعد، از میرزاآقاخان کرمانی و نمونهای از نوشتۀ او آغاز کردهایم و بعد به عبدالحسین صنعتیزاده رسیدهایم که با کمک و یاری مهدی گنجوی، این خود پروندۀ مختصری شده است در دل این پرونده. خوشبختانه دوست عزیز نویسنده و شاعر، مهدی گنجوی، بههمراه یار همراهش مهرناز منصوری، همتی کرده است تا آثار این نویسندۀ کرمانی که در غبار زمان پنهان شده بود، باز نشر و بازخوانی شود. در این مورد بهطور خاص به مجمع دیوانگان، یکی از آثار او پرداختهایم.
در بخش ادبیات معاصر، این بخش را با هوشنگ مرادی کرمانی آغاز کردهایم که نوشتهاش تناسبی هم با بهار دارد. بعد از آن هم نمونههایی از آثار نویسندگان کرمانی را به ترتیب الفبایی آوردهایم. لازم به ذکر است که این انتخابها به جز موارد اندکی که از دوستان خواستهام خودشان اثری را بفرستند، در واقع انتخاب و سلیقۀ شخصی من است.
> این یادداشت، مقدمۀ پروندۀ مفصلِ «داستان کرمان» است که در شماره ۷و۸ «جُنگ هنر مس» منتشر شده.