«جُنگ» کلمه‌ای چینی و به روایتی هندی است، به معنی کشتی؛ معادل «سفینه» در عربی. هر دوی این کلمات از قدیم برای گزیده‌های ادبی اعم از نثر و نظم به‌کار می‌رفتند. واژۀ «سفینه» از قرن پنجم هجری رایج بوده و حافظ در اشعارش از «سفینۀ غزل» یاد کرده است:
درین زمانه رفیقی که خالی از خلل است
صراحی می ناب و سفینۀ غزل است.
واژۀ «جُنگ» از قرن نهم به مفهومی که می‌شناسیم وارد حوزۀ ادبیات شده و شرف‌الدین علی یزدی در بیتی که در توصیف جلد جُنگی خطی گفته، به هر دو معنی آن اشاره کرده است:
جُنگ‌ها در بحر باشد و اندرین جُنگ شریف
بحرها بینی گهرزا، وآن گهرها بس لطیف.
«بیاض» در اصل به معنی دفتر سفید و کاغذ نانوشته است. بعضی از دست‌نویس‌ها را که از عرض صحافی می‌شدند و حالت جیبی داشتند، «بیاض» می‌نامیدند. کم‌کم این کلمه معنای عام پیدا کرد و به منتخبات ادبی به‌ویژه شعر اطلاق شد. حافظ گوید:
سواد نامۀ موی سیاه چون طی شد
بیاض کم نشود گر صد انتخاب رود.
خود کلمۀ «مجموعه» هم به دفترهایی گفته می‌شود که شامل چندین دیوان و رساله باشد. «مجموعۀ گل» در این بیت حافظ، معادل دفتری از مطالب مرتبط است:
قدر مجموعۀ گل، مرغ سحر داند و بس
که نه هر کو ورقی خواند معانی دانست.
گاهی اوقات گزیده‌های ادبی را نیز مجموعه نامیده‌اند؛ نامی که تا امروز باقی است، تا آن‌جا که دفترهای شعر را عموماً «مجموعه‌شعر» می‌گویند.
همۀ این نام‌ها، بر کتاب‌هایی اطلاق می‌شود که دربردارندۀ گزیده‌ای از اشعار چند شاعر یا رسایل نویسندگان مختلف بوده است. این گزیده‌ها را یا اهل ادب برای دل خود ترتیب می‌دادند و شعرها و نوشته‌های جالب را در دفتری واحد گرد می‌آوردند تا عنداللزوم بدان رجوع کنند، یا تألیف آن به منظور تحفه‌کردن به اشخاص مهم و دریافت پاداشی در ازای آن بوده است. این قبیل جُنگ‌ها را اغلب نام‌گذاری هم می‌کردند؛ مثل: مونس‌الاحرار فی دقایق‌الاشعار (محمد جاجرمی/ ۷۴۱ق)، روضه‌الناظر و نزهه‌الخاطر (عزیز کاشانی/ سده هشتم ق) و انیس الخلوه و جلیس السلوه (ناصر ملطیوی/ ۸۰۰ق).
جُنگ‌های ادبی یکی از منابع ارزشمند شناخت شاعران قدیم فارسی محسوب می‌شوند؛ مخصوصاً شاعران فاقد دیوان یا آن‌ها که دیوان‌شان بر اثر حوادث زمانه از بین رفته است. محمود منور کرمانی از غزل‌سرایان گم‌نام قرن هشتم هجری است و میراث به‌جامانده از او، پنجاه غزلی است که در سال ۷۴۲ق در مجموعۀ اشعار و رسایل (موجود در کتاب‌خانۀ لالااسماعیل ترکیه) گرد آمده است. به جهت اهمیت این قبیل جُنگ‌ها و مجموعه‌ها، جُنگ‌پژوهی هم‌اکنون به یکی از گرایش‌های پُرطرفدار حوزۀ تحقیق در متون کهن فارسی تبدیل شده است.
جُنگ ادبی، همچون کشتی‌ای که دربردارندۀ مسافران گوناگون از اقلیم‌های مختلف است، بازتاب‌دهندۀ گونه‌های متفاوت ادبی یک جامعه است که تحت سلیقه‌ای مشخص گرد آمده است. جُنگ‌های قدیم تا حدود زیادی کارکرد مجلات ادبی امروزی را داشته‌اند، و به عبارتی، بسیاری از مجلات ادبی امروز، همان سنت جُنگ‌نویسی را با امکانات گسترده‌تر ادامه می‌دهند. جُنگ‌های ادبی کهن، اغلب تک‌نسخه‌ای هستند؛ مگر آن‌ها که به بزرگی اهدا می‌شدند و از روی آن‌ها نسخه‌های متعدد نوشته می‌شد. امروز به برکت صنعت چاپ و از آن مهم‌تر، ابزارهای دیجیتالی و امکانات اینترنت، مجلات به تعداد کثیر منتشر و به صورت چاپی و دیجیتالی در دسترس خواهندگان قرار می‌گیرد.
در دهۀ چهل شمسی، در گوشه و کنار کشور، جُنگ‌های ادبی زیادی ظهور کرد که از میان آن‌ها، «جُنگ اصفهان» نام و آوازۀ بیشتری یافت. این جُنگ‌ها، دربردارندۀ شعر و داستان و مقالات ادبی و گفت‌وگو و نقد و معرفی کتاب‌های منتشرشده و انعکاس رویدادهای ادبی و ترجمۀ آثار شاعران و نویسندگان خارجی بودند. فرق این جُنگ‌ها با سایر مجلات ادبی، دورۀ انتشار آن‌ها بود. مجلات ادبی، معمولاً به صورت هفتگی، ماهانه و فصلی منتشر می‌شوند، اما جُنگ‌های ادبی به شکل نامنظم درمی‌آمدند و در واقع گاه‌نامه بودند. جُنگ طرفه، جُنگ بازار، جُنگ فلک‌الافلاک، جُنگ سهند و جُنگ هنر و ادبیات جنوب، از معروف‌ترین جُنگ‌های ادبی دهۀ چهل و پنجاه محسوب می‌شوند.
«جُنگ هنر مس» با نگاهی به این سنت ادبی و به منظور گرد آوردن آثار ارزشمند ادبی و هنری در حوزۀ جغرافیایی کرمان شکل گرفته است. ادب و هنر کرمان، با همۀ غنا و گستردگی‌اش، بازتاب روشنی در فضای ادبی ایران امروز ندارد؛ جز آن‌ها که به همت خود در سطح ملی نامی برآورده‌اند و مشغول فعالیت هستند. بنابراین، هدف اول ما ضبط و ثبت صداهایی است که کمتر انعکاس پیدا کرده است. همراه این هدف، مستندسازی فعالیت‌های فرهنگی اهل فرهنگ و ادب کرمان نیز حاصل می‌شود و برای کسانی که می‌خواهند این حوزه را رصد کنند یا بشناسند و بشناسانند، منبعی خواهد بود در دسترس.
> شماره نخست «جنگ هنر مس» در مهرماه سال ۱۳۹۴ منتشر شد.
